Văn hoá tín ngưỡng của người Việt nam điển hình là người dân xứ Hà thành là thắp hương ngày rằm mùng một, thờ cúng tổ tiên ông bà bằng những đĩa hoa tươi mà người ta quen gọi là hoa cúng.
Gia đình nào cũng có một cái ban thờ để hàng ngày thắp hương cúng lễ nhất là vào những dịp ngày rằm, mùng một đầu tháng hay giỗ tết. Trên ban thờ trong gia đình người Hà nội thường có bốn thứ đó là hương, hoa, oản, quả.
Hoa ở đây ngoài hoa cắm trong lọ để trên ban thờ ra còn có một loại hoa chỉ gồm những bông hoa nhỏ rất thơm được bày trên những cái đĩa nhỏ mà người ta hay gọi là hoa cúng.
Hoa cúng là một nét đặc sắc trong văn hoá tín ngưỡng của người dân xứ Hà thành, thể hiện tấm lòng thơm thảo với tổ tiên ông bà và những người đã khuất.
Những buổi sáng sớm tinh mơ nhất là khi ở Hà nội vào những dịp tết hay ngày rằm, mùng một người ta hay bắt gặp những bà cụ với những gánh hàng hoa thơm phức ngồi bán ở góc những con phố như phố Hàng Mã hay cồng những ngôi chợ cổ như chợ Đồng Xuân hay chợ Hôm Đức viên.
Và các bà, các mẹ xúm lại đứng mua hoa để về thắp hương, những bàn tay nhanh thoăn thoắt nhẹ nhàng của các bà bán hoa cúng nhón nhặt từng bông hoa các loại như Ngọc lan, Hoàng lan, Hồng, Quế, Cúc vạn thọ, Ngâu, Mõm sói và Cúc bạch nhật… thơm ngát được gọi trong những tấm lá dong rất khéo với những sợi lạt buộc vuông vắn vừa kín mà lại vừa chắc chắn để làm sao cho hoa không bị nát…
Tôi nhớ hồi còn bé, nhà tôi có cái ban thờ to lắm, sáng nào cũng hương khỏi nghi ngút nhất là những hôm có giỗ hay ngày rằm mùng một… vì mẹ tôi là con dâu trưởng nên lúc nào ban thờ cũng phải đầy đủ hương hoa oản quả, mẹ tôi hay đặt hoa cúng của một bà chuyên bán hoa trong phố, cứ sáng nào ngủ dậy cũng có vài ba gói hoa cúng được gói lá dong buộc lạt cẩn thận treo ở cửa…
Cho đến tận bây giờ sau bao nhiêu năm xa nhà mỗi lần về chơi tôi vẫn thấy mẹ tôi có những đĩa hoa cúng rất thơm bày trên ban thờ. Có lần tôi đi qua thấy thơm quá có hỏi mẹ rằng hoa cúng gì mà thơm thế, bà nhìn tôi chỉ cười rồi nói :-hoa cúng đấy con ạ thơm lắm, chỉ tiếc rằng bây giờ ở Hà nội người ta ít thắp hương bằng loại hoa cúng này…
Tôi cứ lăn tăn ngẫm nghĩ và thấy thật là đáng tiếc cho một nét văn hóa đẹp và những gói hoa cúng ngày xưa đã bị lãng quên, tự nhiên trong tôi có một cái gì đó gợn buồn của một sự nuối tiếc…
Nhớ lắm những gói hoa cúng ngày xưa…
Tác giả : Tuệ Phong.
